کوه اورست با عنوان بام دنیا شناخته می شود و در مرز تبت و نپال قرار دارد. اورست را بلند ترین قله دنیا می شناسیم اما در این مقاله خواهیم دید که قله بلند تر از اورست نیز در سیاره زمین وجود دارد. هوای کوه اورست شدیدا سرد و طوفانی است به طوری که زمانی صعود به آن غیر ممکن به نظر می رسید اما تا به امروز هزاران نفر به اورست صعود کرده اند.
۱- قله اورست ؛ مادر زمین و خدای آسمان
اورست بلندترین قله رشته کوه هیمالیا است و در مرز نپال و تبت قرار دارد. این کوه در زبان تبتی چومولونگما یا کومولانگما به معنای مادر زمین نامیده می شود. همچنین در زبان نپالی به اورست، ساگارماتا گفته می شود که به معنای خدای آسمان است. اما خود کلمه اورست از جورج اورست، نقشه بردار بریتانیایی که مسئول نقشه برداری و بررسی رشته کوه هیمالیا بود، برگرفته شد.
۲- ارتفاع کوه اورست؛ اورست بلندترین قله دنیا نیست
ارتفاع کوه اورست ۸۸۴۸ متر است و بلندترین قله ایست که روی خشکی قرار دارد اما جالب است بدانید که قله ماونا کیا در هاوایی ۱۰۲۱۰ متر ارتفاع دارد و بلندترین قله سیاره زمین است اما ۴۲۰۵ متر از آن بالای سطح آب قرار دارد که باعث شده مورد توجه قرار نگیرد. همچنین زمانی تصور می شد که نوک قله اورست دورترین نقطه از مرکز زمین است اما در واقع دورترین نقطه از مرکز زمین، نوک قله کوه چیمبورازو در اکوادور است.
۳- رشد کوه اورست؛ ۴ سانتی متر در هر دهه
رشد کوه اورست به دلیل لغزش صفحه هند در زیر صفحه اوراسیا است که باعث بالا آمدن صفحه اوراسیا و افزایش ارتفاع هیمالیا می شود. به همین دلیل هر ساله ارتفاع کوه اورست به اندازه ۴ میلیمتر بیشتر می شود و در هر دهه ۴ سانتی متر افزایش می یابد.
۴- سن اورست
نوئل اودل در سال ۱۹۲۴ برای اولین بار به این موضوع پی برد که اورست در زمان های قدیم، زیر آب بوده است! او این نظریه را با کشف فسیل های دریایی در اورست اثبات کرد. تخمین قدمت نشان داد که اورست ۶۰ میلیون سال سن دارد و همان طور که گفتیم، به علت لغزش صفحه هند در زیر صفحه اوراسیا به وجود آمد. با حساب رشد کوه اورست به میزان ۴ میلیمتر در هر سال، باید ارتفاع اورست بعد از ۶۰ میلیون سال خیلی بیشتر می بود! پس نتیجه میگیریم که رشد اورست در گذشته پایین تر بوده است.
۵- اولین صعود به اورست
اولین صعود به اورست در سال ۱۹۵۳ انجام شد و سر ادموند هیلاری از کشور نیوزیلند و تنزیگ نورگای، یک بومی هیمالیا اولین کسانی بودند که موفق به فتح اورست شدند. نخستین صعود به قله کوه اورست توسط تنزینگ نورگای و ادموند هیلاری تحت سفر اکتشافی بریتانیا در ۱۹۵۳ انجام شد. تنزینگ نورگای همه راه را با ادموند هیلاری، زنبوردار اهل نیوزلند همراهی کرد. این دو در طول سه دهه با وجود چندین تلاش ناموفق برای صعود قله باز به تلاش خود ادامه دادند. تنزینگ در طول دو دهه یکی از افرادی بود که در شش تلاش برای صعود به قله شرکت داشت؛ از جمله صعود سال ۱۹۵۲ که تا نزدیکی قله هم رسیده بودند.
نخستین صعود بدون استفاده از کپسول اکسیژن
در ۸ مه ۱۹۷۸ رینولد مسنر از ایتالیا و پیتر هابلر از اتریش نخستین صعود بدون استفاده از کپسول اکسیژن از طریق مسیر جنوبی را رقم زدند. در ۲۰ اوت ۱۹۸۰ تیم اتریشی هابلر برای نخستین بار، قلهٔ اورست را بدون استفاده از کپسول اکسیژن و هر گونه پشتیبانی از مسیر سخت تر شمالی فتح نمودند. آن ها پس از شروع حرکت از کمپ خود در ارتفاع ۶٬۵۰۰ متری برای رسیدن به قله، سه روز متوالی وقت صرف کردند.
۶- ۹۰۰۰ صعود موفق به اورست
بعد از سال ۱۹۵۳، اورست بیش از ۹۰۰۰ بار توسط ۵ هزار نفر فتح شده است. سی و یک بار صعود اورست برای یک مرد! در تاریخ کوهنوردی، کمتر نامی به اندازه « کامی ریتا شرپا » با قله اورست گره خورده است. مردی از دامنه های شرقی هیمالیا که با صعودهای پیاپی اش به بلندترین نقطه زمین، رکوردی بی سابقه خلق کرده و نام خود را برای همیشه در تاریخ کوهنوردی جهان ثبت کرده است.
۷- شرپاها می توانند بدون اکسیژن به اورست صعود کنند
شرپا قومی بومی هیمالیا است که در رشته کوه هیمالیا و با اکسیژن کم زندگی می کنند. همین مسئله باعث شده که تولید زیاد هموگلوبین به این مردم به ارث برسد. پس شرپاها به راحتی می توانند در شرایط اکسیژن کم دوام بیاورند. اکنون مردم شرپا که راه صعود را به خوبی می شناسند، کوهنوردان را راهنمایی می کنند و در بردن وسایل آن ها به بالای کوه کمک می کنند. برای همین امروزه به کسانی که پول می گیرند تا وسایل کوهنوردان را حمل کنند، شرپا گفته می شود.
۸- هوای کوه اورست
هوای کوه اورست به شدت سرد است و بالاترین دمایی که تا به حال مشاهده شده منفی ۱۱ درجه است! در فصل تابستان میانگین دمای قله منفی ۲۰ درجه و در فصل زمستان میانگین دمای قله منفی ۳۶ درجه است و حتی می تواند تا منفی ۶۰ درجه سانتی گراد کاهش یابد و طوفان های شدید بوزد. این مسئله بین کوهنوردان مرسوم است که می گویند : سعی کن زودتر از ساعت ۲ بعد از ظهر به قله برسی تا بتوانی زنده بیرون بیایی! البته دمای بیس کمپ اورست از قله آن بسیار معتدل تر است.
۹- صعود به اورست با هلی کوپتر ؟
صعود به اورست با هلی کوپتر تقریبا غیرممکن است. معمولا یک هلی کوپتر می تواند تا ارتفاع ۵۰۰۰ متری پرواز کند. بیشتر از آن، چگالی کم هوا اجازه ارتفاع گرفتن را به هلی کوپتر نمی دهد. با هلی کوپترهای قوی تر، نهایتا می توان تا بیس کمپ اورست یعنی ارتفاع ۵۳۶۴ متری پرواز کرد اما در سال ۲۰۰۵ یک خلبان فرانسوی به نام دیدیر دلساله بر فراز قله اورست پرواز کرد و رکورد بالاترین ارتفاع پرواز با هلی کوپتر را ثبت کرد. هواپیماهای امروزی قابلیت پرواز در ارتفاع ۸ هزار تا ۱۰ هزار متری را دارند. پس پرواز یک هواپیما بر بالای قله اورست مشکل آفرین نیست ولی فرود بر روی قله اورست به هیچ وجه ممکن نیست. نزدیک ترین فرودگاه غیر نظامی به اورست فرودگاه تنزینگ هیلاری در لوکلا است که به افتخار اولین صعودکننده اورست نامگذاری شده است. فرودگاه لوکلا به علت این که تنها یک باند فرود دارد، جزو فرودگاه های خطرناک جهان به شمار می رود.
۱۰- حیوانات کوه اورست
ارتفاع ۶ هزار متری که صعود می کنیم، می توان حیواناتی مانند : پلنگ برفی، گورال هیمالیایی و یاک یا غژگاو هیمالیایی را دید. و در ارتفاع بالاتر از ۶ هزار متری تنها حیواناتی که زندگی می کنند عنکبوت های جهنده هستند که زندگی در ارتفاع ۶۷۰۰ متری آن ها را تبدیل به بلندترین ساکنان زمین می کند.
